‘Geen lang-zal-ze-leven…alsjeblieft niet zingen…..’ hoop ik in stilte. Maar helaas… daar gaan ze. Zucht. Jarig zijn en dat iedereen zo nodig heel hard voor me moet zingen. Ik verdwijn het liefst. Even naar het toilet tot ze klaar zijn. Mijn aversie tegen dit soort rituelen beperkt zich niet tot zingen op een verjaardag. Nee, de […]
‘Geen lang-zal-ze-leven…alsjeblieft niet zingen…..’ hoop ik in stilte. Maar helaas… daar gaan ze.
Zucht.
Jarig zijn en dat iedereen zo nodig heel hard voor me moet zingen. Ik verdwijn het liefst. Even naar het toilet tot ze klaar zijn.
Mijn aversie tegen dit soort rituelen beperkt zich niet tot zingen op een verjaardag. Nee, de feestdagen zijn wat dat betreft een feestje op zich.
Als ik de reacties in mijn omgeving hoor, ben ik niet de enige die niets heeft met dit soort holle herhalingen die we doen omdat we het nu eenmaal zo doen. En waar niet van afgeweken mag worden.
‘Ik wilde stoppen met het vieren van mijn verjaardag. Bleek ik ineens wat uit te moeten leggen aan mijn familie.’
’Ik werd nog net niet buiten gezet door mijn moeder toen ik voorstelde om kerst over te slaan, en ergens in februari een dagje wat leuks te doen. Gewoon voor de gezelligheid.’
Maar wat is dan een ritueel? Volgens Ensie.nl is het dit:
‘door gebruiken bepaalde formele handelwijze. Een serie handelingen waarin geen wijzigingen kunnen worden aangebracht betreffende de volgorde of uitvoering.’
Gatver in het kwadraat.
Maar, er is ook een andere definitie van rituelen:
‘een reeks handelingen met een bepaalde betekenis.’ (*woorden.org)
Kijk, dan wordt het een ander verhaal.
Dan kan ik er wel wat mee.
Sterker nog, daar doe ik eigenlijk best veel mee.
Met mijn dochter spreek ik elke avond af waar we elkaar zien in dromenland en wat we daar dan gaan doen. Als ik in een Katholieke kerk kom, steek ik altijd een kaarsje op. Voor een vriendin die het moeilijk heeft, voor mijn overleden schoonmoeder, uit dankbaarheid voor al het moois in mijn leven.
En met Gewoon aan de slag starten wij de dagen waar we met z’n allen samenkomen met iets lekkers. Altijd. Allemaal kleine rituelen die voor mij betekenis hebben, die verbinden en verdiepen. Die bepalen wat ik doe en hoe ik dat doe.
Dat was ook het doel toen ik samen met een team een ritueel ontwierp.
Het team had een periode achter de rug van onderlinge conflicten. Sessies hierover maakten voor de teamleden duidelijk dat er zo’n grote kloof was tussen een van de teamleden en de rest van het team, welke niet te overbruggen was. De collega in kwestie koos er zelf voor om over te stappen naar een ander team. Ze zouden elkaar nog wel tegenkomen in het werk. Des te meer reden om het gedoe goed af te sluiten.
Samen met het team bedachten we een symbolische manier om het verleden te erkennen. Om achter te laten wat geen functie meer had, maar ook meenemen wat van waarde is. We lieten iedereen vooraf voor zichzelf op briefjes schrijven wat zij wilden achterlaten en meenemen van de afgelopen periode.
Tijdens een speciaal hiervoor geplande lunch namen we deze briefjes met elkaar door. Op tafel stonden twee champagnekoelers. In de ene gingen ‘meeneem’ briefjes, in de andere de ‘achterblijvers’. Door ze hardop te benoemen en fysiek een andere plek te geven, kregen de verhalen en ervaringen een gezamenlijke plek. Een uitwisseling met een lach en een traan.
De ‘meeneem briefjes’ zijn meegenomen door de vertrekkende collega, op verzoek van de andere teamleden. Hierop stond wat de collega’s aan hem en aan hun samenwerking gewaardeerd hadden. De mooie momenten, maar ook de momenten waarop dankzij het schuren een waardevolle les was geleerd. De ‘achterblijvers’ lieten we op tafel staan, met het verzoek aan de vriendelijke jongen van de bediening om ze na afloop bij het oud papier te gooien. Met het verlaten van de ruimte dwongen de teamleden zichzelf daarmee nog eens om er ook echt afstand van te nemen.
Met een opgeruimd gevoel ging het team uit elkaar.
De rust is in dit deel van het team teruggekeerd na het ritueel. Ook de collega die van team is gewisseld, bloeide helemaal op in de nieuwe omgeving. Het werd hun ritueel, hun markering waarmee ze betekenis gaven aan wat geweest was en het moment markeerden dat ze met en zonder elkaar verder gingen. Zodat ze dat op een goede manier konden doen. Op zo’n manier zijn rituelen heel mooi en krachtig. Ontroerend ook. Omdat het ons mens-zijn naar voren haalt, met al zijn beperkingen.
Maar dan dus wel een echt ritueel.
Niet zo’n gedrocht dat van buitenaf is opgelegd en nooit mag veranderen. Wel een ritueel dat betekenis geeft en opruimt. Waarmee dingen een plek krijgen, zodat het dagelijks werk (weer) goed kan verlopen.
Verandert er tijdens een ritueel feitelijk iets?
Nee, niet aan de oppervlakte. Maar wel in de onderstroom, in de onderlinge relaties en de impliciete afspraken. En dat kan leiden tot flinke veranderingen in het dagelijks werk.
Net als het Daniw ritueel op de Filippijnen waar Danielle Braun over schrijft dat uiteindelijk zorgt voor het verdwijnen van een rattenplaag.
