Jasper komt zuchtend en te laat de MT-vergadering binnen. Zijn collega Rafi vraagt direct: ‘Hoe was de bijeenkomst over het veranderprogramma?’ ‘Ja, ruk,’ antwoordt Jasper terwijl hij in zijn stoel ploft. ‘Echt alleen maar weerstand. Uit alle teams.’ Iedereen kijkt hem met medeleven aan. Weerstand is ook echt ruk. Dat weten ze allemaal. Gelukkig is […]
Jasper komt zuchtend en te laat de MT-vergadering binnen. Zijn collega Rafi vraagt direct: ‘Hoe was de bijeenkomst over het veranderprogramma?’ ‘Ja, ruk,’ antwoordt Jasper terwijl hij in zijn stoel ploft. ‘Echt alleen maar weerstand. Uit alle teams.’
Iedereen kijkt hem met medeleven aan. Weerstand is ook echt ruk. Dat weten ze allemaal.
Gelukkig is er een voortvarende directeur. ‘Nou, dan is het goed om te weten dat we vanaf maandag een aanvulling in ons MT hebben: Janko. Hij is interimmer en weerstandmanager.’
Het hele MT slaakt een zucht van verlichting. Gelukkig, daar hoeven ze zich tenminste niet meer mee bezig te houden!
Weerstand is als poep aan je schoen
Waarom? Omdat het onverwacht, ongemakkelijk, onwelkom en vooral niet ‘van jou’ is. Je wilt er snel van af, en dat laat je liever door een ander doen dan dat je zelf de troep opruimt.
Laten we dat beeld eens verder uitdiepen:
- Het overkomt je
Opeens is het er: weerstand. Terwijl je alles zorgvuldig hebt voorbereid en je verhaal helder hebt voorbereid. Je hebt toch goed uitgelegd wat, waarom en hoe? Waar komt die weerstand dan vandaan?
Zoals Jasper een heel helder verhaal heeft voorbereid voor de bijeenkomst. Met de Why van de verandering, een stappenplan met tijdlijn, duidelijke casussen en voorbeelden. Dit verhaal is getoetst in het MT én met de teamleiders. Die vonden het allemaal een goed verhaal, met natuurlijk wel wat punten en komma’s.
Zijn verwachting was dan ook dat dit verhaal mensen zou helpen, niet dat ze ervan in de weerstand schieten.
- Het is niet jouw shit
Het voelt als dat het een probleem is van een ander dat zo –huppakee- op jouw bordje wordt gelegd. Je eigen rommel opruimen is prima, maar die van een ander? Daar heb je natuurlijk niet zo’n zin in.
Zo kijkt Jasper ook: de teamleden zijn degene die ergens een probleem mee hebben, en dat moet hij maar gaan oplossen? ‘We zien het niet zitten’ was de reactie. Hup, en daar lag de bal ineens op zijn helft van het veld. Lekker dan. Ze kunnen zelf toch ook wel gaan bedenken hoe dan wel?
- Je wil er zo snel mogelijk vanaf
Weerstand is, net als poep aan je schoen, ongemakkelijk. Het trekt enorm veel aandacht en kan zelfs schaamte oproepen. Het is tenslotte jouw schoen/ jouw team/ jouw idee waar de weerstand over gaat.
Zeker omdat Jasper zelf niet alleen enthousiast is over de verandering, maar ook echt de noodzaak ziet, wil hij snel stappen zetten. Niet praten over de verandering, maar het gaan doen. En die weerstand zet alles op de rem. Probeer een koppige ezel maar eens in beweging te krijgen. Daar komt bij, dat het ook wel persoonlijk voelt: hij is tenslotte de architect van dit plan. De weerstand voelt toch ook als een afwijzing. Hij wil dus zo snel mogelijk van de weerstand af. Want dan gaan we lekker voorwaarts, en verdwijnt dat vervelende gevoel ook.
- Je wilt dat iemand anders het oplost
Vroeger kon je met je vieze schoen naar je ouders gaan. Zij maakten het schoon, probleem opgelost. Want ja, je kón er al niets aan doen en het is niet jouw shit. Zelf opruimen? Liever niet.
Dus als een weerstandmanager dit voor jou kan oplossen? Kom maar op! Jasper heeft er nu al zin in. Gaat Janko maar mooi in gesprek met die mopperende meute en ze duidelijk maken waarom dit wél een goed idee is. Na de afgelopen bijeenkomst heeft Jasper daar namelijk net zoveel zin in als een kat in een verplicht bad.
De waarde van weerstand
Maar in dit verhaal wordt iets cruciaals gemist: weerstand heeft waarde. Verandering roept nu eenmaal onzekerheid en onrust op. Dat is niet erg, het is een logisch effect van elke transitie.
Weerstand is geen ‘shit’ die je snel moet opruimen, maar een waardevolle informatiebron. Het geeft bijvoorbeeld zicht op:
- De zorgen en twijfels van mensen
- De grenzen van het systeem
- Mogelijkheden om het proces te verbeteren
Zie weerstand als een goudmijn: wat je eruit haalt, kan je helpen om de verandering te laten slagen, en de manier waarop je dit met elkaar onderzoekt kan zelfs vertrouwen en verbinding versterken.
Als weerstand eerder een goudmijn dan poep-aan-schoen is.
Met deze bril op ziet weerstand er heel anders uit.
- Het is er altijd
Elke verandering brengt weerstand met zich mee. Omdat het altijd raakt aan onzekerheid. Je kunt je er dus maar beter op voorbereiden: waarop kunnen we welke weerstand verwachten? Kunnen we daar in de planvorming al iets mee, misschien door te benoemen dat we snappen dat het best wel een omschakeling kan zijn.
- Je hebt invloed op hoe heftig de weerstand is
Weet je nog hoe leuk het was als kind om een bal onder water te duwen, want dan kwam ‘ie daarna zo lekker hard uit het water? Zo is het ook met weerstand. Hoe harder je het negeert, of tegendruk geeft met méér uitleg, méér ja-maar en nee-want, des te steviger de weerstand wordt. Weerstand wil gehoord worden, en dat er iets wordt gedaan met de onderliggende zorg. Plus, heb je in het maken van de plannen al voldoende de mensen meegenomen, expliciet naar zorgen gevraagd en deze serieus genomen? Waar nodig de plannen aangepast, of het tempo verlaagt?
- Je wilt er lekker in wroeten
Omdat weerstand een goudmijn aan informatie is, wil je er juist een lekker in graven en wroeten. Door gesprekken hierover te hebben: waar komt de weerstand vandaan, welke zorg of behoefte zit eronder? Bij hoeveel mensen leeft dit? En bij wie ook totaal niet? Hebben zij een andere zorg of behoefte?
En hoe kunnen we dit onderdeel maken van de verandering of het veranderproces?
Zonder gelijk het kind met het badwater weg te gooien: de verandering kan vaak gewoon doorgaan. Wel met een aantal aanpassing. Kortom je wilt er lekker in wroeten, roeren, peuren, om zo al die informatie die erin besloten zit te ontsluiten. Zodat je er mee kan werken, en het niet tégen je werkt.
Er zijn zelf gevallen waarin de weerstand echt beetpakken de katalysator van de verandering werd.
- Het blijft jouw verantwoordelijkheid
Het uitbesteden van weerstand is een slecht idee. Een goede leidinggevende blijft aangehaakt, juist als het spannend wordt. Dat verwachten teamleden ook van hun leider. Als Braveheart bij het eerste gemorrel vanuit de clans over kou, honger en gevaar was terug gerend naar zijn schapen en plaggenhut, hadden de Schotten een andere geschiedenis gehad.
Juist als het spannend wordt, blijf jij staan. Prima om thuis te foeteren, maar op het werk ga je samen wroeten in de weerstand. Open en nieuwsgierig, terwijl je de kaders blijft bewaken. Want daar ben je ook voor besteld.
Het uitbesteden van deze verantwoordelijkheid werkt averechts. En kan zelfs leiden tot het ‘killing the leader’ fenomeen. En daar kan Louis XVI je dan weer alles over vertellen.
Weerstand hoeft niet ruk te zijn. Sterker nog, als je het goed aanpakt, kan het je grootste kans zijn om mensen mee te krijgen. Jammer dus voor weerstandmanager Janko en zijn carrière.
Waar je wel wat aan kan hebben, is een (externe) veranderkundige die je kan helpen in dit soort processen. Niet om jouw werk over te nemen, maar om je te helpen je rol goed te pakken. Iemand die naast je staat, met je spart en je inzicht geeft in hoe je weerstand kunt begrijpen en benutten. Zonder inhoudelijk belang.
Lees ook het Blog: Weg met de methodieken en modellen fetish (en focus op wat écht nodig is)
of bekijk de video: Waarom trainingen niet werken (in een verandertraject)
