De binnenkant van veranderprocessen

De binnenkant. Die zie je niet. Maar het is er wel. En wat je aan de buitenkant ziet, is het gevolg van wat er binnenin gebeurt. Denk maar aan je telefoon. Je ziet alleen de buitenkant. Maar je kan er mee bellen, Whats-appen, twitteren, door wat er binnenin gebeurt. Zo is het ook met veranderingen. […]

De binnenkant. Die zie je niet. Maar het is er wel. En wat je aan de buitenkant ziet, is het gevolg van wat er binnenin gebeurt.
Denk maar aan je telefoon. Je ziet alleen de buitenkant. Maar je kan er mee bellen, Whats-appen, twitteren, door wat er binnenin gebeurt.

Zo is het ook met veranderingen. Je ziet ze niet, maar ze zijn er wel. Je ziet niet de verandering zelf, je ziet alleen het resultaat van de verandering. Er is binnenin iets gebeurd, het resultaat daarvan zie je aan de buitenkant terug.

De meeste veranderingen gebeuren gewoon. Hoef je niets voor te doen. Ouder worden is er zo een. Of de ontwikkeling van taal. De nieuwe taal als gevolg van social media zal je niet ontgaan zijn. Als je een aantal jaar geleden tegen iemand zei “ik ga jou volgen!” kreeg je een straatverbod.

Er is “van binnen” iets gebeurd dat je van buiten terug ziet.

Er zijn ook veranderingen die niet vanzelf gaan. Bijvoorbeeld omdat er in de omgeving iets verandert. Twintig jaar geleden hoefde alleen typistes te kunnen typen. Ondertussen heeft het merendeel van werkend Nederland deze vaardigheid in de vingers. Maar die vaardigheid heb je wel moeten leren en ontwikkelen. Op een groot toetsenbord of priegelend op je mobieltje.

Soms vraagt zo’n verandering in je omgeving een grote, complexe verandering van jou of van jouw organisatie.                            

Door de economische teruggang moet je misschien met minder mensen dezelfde, of zelfs meer, resultaten behalen. Slimmer werken dus. Dat vraagt een totaal andere manier van werken, van denken en doen.

En dat gaat vaak niet vanzelf. Om deze veranderingen ook echt aan de buitenkant te zien, zal je eerst naar de binnenkant moeten gaan.

Want daar zitten alle aannames en overtuigingen van hoe de wereld is. Alle waarden die we met elkaar delen.

Volgens de oude manier van werken. Alle redenen om niet te veranderen, alle obstakels en problemen.

Kortom, van alles dat erop is gericht om vooral niet te veranderen.

Om het systeem in stand te houden zoals het is.

Je kan op je vingers natellen dat in zo’n geval alleen de buitenkant veranderen geen enkele zin heeft. En dat is eigenlijk wat je doet wanneer er op papier een nieuwe visie wordt neergelegd.

Alsof je een nieuwe cover om je telefoon doet. Het ziet er mooier en strakker uit, maar het maakt niet echt verschil. Het binnenwerk, het systeem, blijft zoals het is.

Voor blijvende veranderingen heb je ‘t binnenwerk nodig: het systeem. Metaforen zijn geweldig om vrij makkelijk bij dit binnenwerk te komen. Om vanuit het bestaande systeem iets nieuws op te bouwen.

Hoe je dat doet? Daar kun je een boek op zich aan wijden. Maar om je alvast een paar steekwoorden te geven:

• Uitkomstgericht werken,
• Duidelijk eigenaarschap,
• Waarde creëren uit verschillen,
• Congruentie,
• Geduld en volharding,
• Verbinden door “ja, en” centraal te stellen.

En de verandering te bezien binnen de grotere context: elk systeem is zelf ook onderdeel van een systeem.
In de toekomst zal steeds meer deze weg worden bewandeld om veranderingen in organisaties vorm te geven.

Weg van het 1.0 “blauwdruk/ telefoonhoesje” denken.

En voorbij 2.0 “met stuurgroep, oplossingsgericht, ieder mag even kijken naar de binnenkant van de telefoon”.

Tijd voor 3.0: het hele systeem betrekken.

Top-down en bottom-up met elkaar verbinden, in een lerend, interactief, proces.

——————————————————

Dit blog is gedeeltelijk verschenen in het Magazine van het Open Innovatie Festival, waar we ook een workshop verzorgden.

——————————————————

Maaike Nooitgedagt is een van de partners van Gewoon aan de slag. Ze werkt vanuit de vraag: hoe kan ik organisaties en mensen een stap verder helpen, wanneer ze wel weten dat ze anders willen, maar dit ondanks alles niet voor elkaar krijgen?