De Luistermachine van zoonlief; over de kracht van metaforen in werk en privé

Zondagochtend, aan het ontbijt. Mijn zoon luistert niet. Of liever gezegd: hij laat ‘kijk-eens-hoe-goed-ik-niet-kan-luisteren’ zien. Onverstoorbaar. Hoe vaak heb ik gevraagd, geroepen, gegromd “luister, nu!”? Ik weet het niet meer. Ik ben er klaar mee en verzucht tegen hem: “Wat is er toch nodig voor je om gewoon te laten luisteren?” “Gewoon, een Luistermachine”, antwoordt […]

Zondagochtend, aan het ontbijt. Mijn zoon luistert niet. Of liever gezegd: hij laat ‘kijk-eens-hoe-goed-ik-niet-kan-luisteren’ zien. Onverstoorbaar.

Hoe vaak heb ik gevraagd, geroepen, gegromd “luister, nu!”?

Ik weet het niet meer.

Ik ben er klaar mee en verzucht tegen hem: “Wat is er toch nodig voor je om gewoon te laten luisteren?”

“Gewoon, een Luistermachine”, antwoordt hij enthousiast.

Wat?

Ik krijg hier zowaar een echt antwoord op? Wow.
Alleen al dáárvoor is het de moeite waard om door te vragen.

Ik steek mijn handen uit de mouwen en stel hem een reeks Verhelderende Vragen. Om te beginnen met:
“En wat voor Luistermachine is die Luistermachine?”

Geen probleem, hij gaat er helemaal op los.

“Met een rondje bij mijn oren. En ook een bij de jouwe. En daartussen zit een buis.” “Zo één”, gebaart hij.

“En is er nog iets over die Luistermachine?”, vraag ik door.

Hij heeft nauwelijks aanmoediging nodig. Vertelt uitgebreid verder. Over rode knoppen, een helm. Buisjes waarin hersens zitten.
“Maar het geeft niet hoor, die gaan nooit op, want er zijn altijd reserveflesjes. Die heb ik aan mijn gordel zitten”.

Ik wil natuurlijk graag weten wat ik kan doen om deze Luistermachine in werking te krijgen, dus ik vraag uiteindelijk vooral nog even door naar het mechanisme. Ik hoef blijkbaar alleen op de rode knop te drukken…

Binnen 20 minuten heeft hij zijn Luistermachine helemaal ontdekt. Als er ook eetmachines bij verschijnen, besluit ik dat het nu wel klaar is.

Hij wil graag zijn machine tekenen.

De tekening is voor mij onnavolgbaar. Voor hem volstrekt logisch.

Als mijn man later beneden komt, staat hij versteld over wat er gebeurt als zoonlief weer niet luistert. Terwijl hij alweer een zucht slaakt (wat ik normaal ook doe), vraag ik mijn zoon alleen: “hoe is het met je luistermachine?”.

Meteen is hij er weer bij. Hij luistert.

Gezellig. Geen kwaad woord gevallen.

De rest van de dag brengen we door in een heerlijk ontspannen sfeer. De Luistermachine roepen we regelmatig in de herinnering. Die werkt dan ook vrijwel meteen.

Hoe vaak ik niet leidinggevenden uitleg hoeveel het oplevert om met metaforen te werken. En zo merk ik thuis weer eens zelf hoe krachtig het werkt.

Hoe verschillend de setting bij klanten ook is, het effect is hetzelfde.

Als een organisatie, afdeling of team een (gezamenlijke) metafoor heeft gevonden en ontwikkeld, is er nog maar heel weinig nodig om hem ‘in werking te zetten’.

Hoe je dat doet, een gezamenlijke metafoor ontwikkelen, daar kunnen wij je bij helpen. Daar zijn wij goed in.

Je kunt ook zelf al veel bereiken door aandacht te hebben voor metaforen:

• Houd je oren open voor metaforen die medewerkers gebruiken. (Het is een metafoor wanneer het niet letterlijk gebeurt). Lopen ze ‘ergens tegenaan’, ‘zien ze er als een berg tegenop’? Of ‘kijken ze er naar uit’ of ‘zien ze licht aan de horizon’?
  Ga erop letten en word je bewust welke metaforen er leven binnen je organisatie. Ze zeggen veel over de onderliggende structuren van hoe ze de situatie ervaren. Als er steeds ‘van alles over de schutting wordt gegooid’, wordt er niet alleen gegooid met dingen, maar worden er ook schuttingen ervaren. En om iets over een schutting te gooien, moet het een min-of-meer áf geheel vormen, anders kun je het niet gooien. In een paar woorden zitten bakken informatie verborgen.
  Een beeld zegt meer dan 100 woorden. En een metafoor zegt meer dan 100 beelden.

• Hoor je tijdens een gesprek met je medewerker een metafoor voor positieve ontwikkeling?
  Voorbeelden: ‘Ik zou graag nog een stap verder zetten’, ‘Ik zou me graag willen verdiepen’
  
  Vraag dan eens door op deze metaforen. Richt je aandacht op de beelden die ze gebruiken bij de ontwikkeling.
  Vraag letterlijk door op de metafoor, zonder dat je het wilt laten uitleggen. Bijvoorbeeld: ‘Wat voor stap is die stap?” Op deze manier stimuleer je de ontwikkeling, en zet je met het ontwikkelen van de beelden, door erover te praten, de verandering zelf al in werking.Zoals mijn zoon, die al pratend zijn machine om te luisteren ontwikkelde en ermee leerde werken. Als een vijfjarige dat kan…?! Jij blijft door vragen te stellen  dichtbij de beleving van je medewerker. Zo geef je hem de kans om zichzelf te ontwikkelen met zijn of haar eigen metaforen.Deze verandering is veel meer blijvend dan wanneer jij de verandering oplegt.

Veel plezier ermee!