‘Soms twijfel ik of ik wel in dit team pas,’ zegt Mark tegen zijn vrouw Roos. ‘Hoezo dan?’ vraagt Roos verbaasd, ‘Je vertelde laatst dat jullie als MT zulke goede stappen aan het zetten zijn met de fusie.’ ‘Ja, op zich wel. Maar ik stoor me bijvoorbeeld mateloos aan hoe makkelijk er wordt gedacht over […]
‘Soms twijfel ik of ik wel in dit team pas,’ zegt Mark tegen zijn vrouw Roos.
‘Hoezo dan?’ vraagt Roos verbaasd, ‘Je vertelde laatst dat jullie als MT zulke goede stappen aan het zetten zijn met de fusie.’
‘Ja, op zich wel. Maar ik stoor me bijvoorbeeld mateloos aan hoe makkelijk er wordt gedacht over het samengaan van de twee culturen. En als ik daar iets van zeg, lijkt het of dat niet mag. Dus slik ik het steeds vaker in.’
Zonder dat Mark het doorheeft is hij een Harry.
Hij vertegenwoordigt een minderheidsstem, een term uit Deep Democracy. Daniëlle Braun en Jitske Kramer introduceerden dit beeld om het principe van die minderheidsstem uit te leggen:
Harry is het vogeltje dat ondersteboven hangt. Degene die opvalt, omdat hij afwijkt. Waar de andere vogeltjes naar kijken en roepen: ‘Hé Harry, ga ff gewoon zitten. Doe niet zo idioot, man!’
Maar je kunt ook anders naar Harry kijken.
Want Harry heeft iets te melden wat de rest nog niet weet. Omdat Harry op zijn kop hangt, ziet hij de wereld -vrij letterlijk- vanuit een ander perspectief. Dat geeft andere informatie die door de anderen niet kunnen zien omdat ze rechtop zitten.
Als je net als wij groepen en organisaties ziet als een systeem, dan is het logisch dat minderheidsstemmen onderdeel zijn van het systeem. Ook al wordt deze stem maar door één persoon verwoord, dat wil niet zeggen dat het alleen van die ene persoon is.
Het geluid dat diegene verwoordt is niet alleen van ‘die lijpe Harry’, maar is informatie over het systeem en daarmee van iedereen. Als je Harry naar huis zou sturen omdat ‘ie zo raar doet, is de kans groot dat hetzelfde geluid op een andere manier in het systeem naar boven komt.
Tegelijk is hij wel een beetje raar. Vervelend zelfs, want de rest zat net zo lekker op dezelfde lijn.
Harry is de dissonant. En dat schuurt.
De neiging is al snel om Harry maar te negeren, om te praten of te bestempelen als lastig. Maar niet om zijn perspectief serieus te nemen.
Mark merkt dat hij zo’n afwijkende stem heeft. Het gesprek in het MT gaat vooral over het vormen van de juiste teams, goede communicatie naar klantgroepen en naar medewerkers, herinrichten van de bedrijfspanden en meer. Zodat alles straks ook goed werkt. De energie is optimistisch, de sfeer soms bijna jubelend. Maar het blijft bij hem knagen: ‘We gaan de voordelen van fusie er niet uithalen, omdat we te weinig bezig zijn met hoe we de twee verschillende culturen samen laten komen.’
Voor verandering, ontwikkeling, innovatie en vernieuwing zijn dit soort dissonanten, zoals Mark probeert in te brengen, keihard nodig. Want zeker dan wil je alle informatie op tafel.
Dus: hoe zorg je dat je de informatie van de Harry’s te horen krijgt?
Voor sommige teams helpt het om het beestje bij de naam te noemen: ‘Jongens, ik heb een Harry’. Zo kan het team makkelijk en zonder persoonlijke afwijzing onderzoeken of het iets moet met de informatie die deze Harry te berde brengt.
Je kunt ook als leidinggevende altijd de vraag stellen: ‘Wie ziet dit anders?’. En dan ook echt even de ruimte geven, stilte laten bestaan, om dat vaak spannende tegengeluid naar boven te laten komen. Zo maak je ruimte voor het minderheidsgeluid.
De volgende uitdaging is om de Harry-perspectieven die je krijgt serieus te nemen en op zoek te gaan naar hoe je dat minderheidsgeluid kunt verbinden het meerderheidsperspectief: hoe verrijkt dit onze gezamenlijke blik? Daarmee vergroot je ook de kans op meer Harry’s in de toekomst. Je laat namelijk blijken hoe waardevol je de aanvulling van Harry vindt.
Het toelaten van Harry’s begint altijd met het besef dat ze waarde hebben. Ook al zijn ze strontvervelend.
En misschien zit er in jou een kleine Harry die daarvoor eerst gehoord moet worden. Namelijk de Harry die zegt dat Harry’s ertoe doen.
Lees ook het blog: Nieuwe gewoontes aanleren? Het is net als fietsen – maar dan op een omgekeerde fiets
Bron afb. 1: https://academievoororganisatiecultuur.nl/lezingen-masterclasses/deep-democracy-besluiten-zonder-verliezers