Zachtjes hoor ik achter me: “heeft zij anorexia, ofzo…?”‘Neeheee’, zegt mijn alles-in-één-maatje (samen studeren, samen feesten, samen brak zijn), ‘dat is nu eenmaal haar bouw’. Ze had deze vraag al honderd keer beantwoord en was er wel klaar mee. Ik was rond de 20 en woog zo’n 48 kilo. Een gemiddelde veertien-jarige weegt meer. Ik […]
Zachtjes hoor ik achter me: “heeft zij anorexia, ofzo…?”
‘Neeheee’, zegt mijn alles-in-één-maatje (samen studeren, samen feesten, samen brak zijn), ‘dat is nu eenmaal haar bouw’. Ze had deze vraag al honderd keer beantwoord en was er wel klaar mee.
Ik was rond de 20 en woog zo’n 48 kilo. Een gemiddelde veertien-jarige weegt meer. Ik at als een bootwerker. Op goede dagen voor twee.
Geen gram kwam eraan.
Niet fijn, want als ik verkouden werd, moest ik op een streng bij-eet-dieet. Wat niet meeviel.
Twee dagen ongezond eten en er was eerder een halve kilo af dan bij.
Kortom, ik had te weinig reserves op de botten. Afwijkingen van het normale trok mijn lijf gewoonweg niet.
Mijn maatje en ik studeerden Klinische Psychologie. Van onze docenten leerden we over angststoornissen, depressie en persoonlijkheidsstoornissen. Maar ook over eetstoornissen. Onder meer dat te weinig gewicht dodelijker is dan teveel. Dat je lichaam dan geen enkel incasseringsvermogen meer heeft. Het onverwachte niet meer kan opvangen. Een verkoudheid kan dan fataal worden.
Het bevestigde wat ik al wel wist. Ik had de nobele taak om te zorgen voor meer reserves: voldoende vet op de botten.
Gewoon om gezond te blijven.
Veel organisaties lijden ook aan te weinig vet op de botten.
Sommige moeten noodgedwongen afslanken om te blijven overleven. Terug naar de essentie, geen ‘redundancy’ meer. Mensen ontslaan die functies vervullen die uiteindelijk niet nodig zijn om te blijven bestaan.
Andere organisaties doen er bewust alles aan om zo ‘Lean’ mogelijk te worden. Een soort organisatie anorexia. Maar dan met andere onderliggende oorzaken dan bij deze verschrikkelijke ziekte.
Letterlijk vertaald betekent Lean mager, schraal, dun.
Lekker gezond.
Het klinkt natuurlijk geweldig: je organisatie zó inrichten, dat alles precies klopt. Dat er niets teveel is. Dat alles perfect loopt. Super-efficiënt en alles gestroomlijnd. Geen gram teveel.
Maar ook in je organisatie kleeft daar diezelfde keerzijde aan. Er hoeft maar iets te gebeuren, een afwijking, iemand die uitvalt, een misser of verandering te zijn, en het hele systeem is verstoord.
En daar zit ‘m de kneep.
We leven in een complexe wereld. We zijn steeds minder in staat om goede voorspellingen te doen. (Of we snappen steeds beter dat we dit eigenlijk nooit konden.)
Zeker in deze tijd is een béétje ‘organisatie-spek-op-de-botten’ een voorwaarde voor succes.
Natuurlijk, teveel is ook niet goed. Overbodige taken, regels, procedures, formulieren? Lekker afscheid van nemen.
De boel beter organiseren zodat het beter op elkaar aansluit, je snel kunt leren en aanpassen? Top. Maar álles strak trekken is misschien wel gevaarlijker dan een beetje teveel ruimte hebben.
Denk maar aan de zorg, waarin processen zo strak zijn ingeregeld en uitgekleed dat de menselijke maat behoorlijk uit beeld is geraakt.
Of bij de NS: na de verzelfstandiging ontsloegen ze teveel monteurs, met alle vertragingen door slecht onderhoud van dien.
Juist in je organisatie-spek zit de ruimte om te leren, te ontwikkelen en te verbeteren. Daarvoor heb je ‘herstel-ruimte’ nodig.
Als je te dun bent, heb je daar simpelweg te weinig van. En maak je jezelf enorm kwetsbaar. Het gaat goed, tótdat er iets gebeurt waar je die ruimte voor nodig hebt. En dan gaat het ook meteen goed mis.
Voor mijzelf houd ik al jaren een strikte ondergrens aan in mijn gewicht. Deze grens zorgt ervoor dat ik altijd een paar reserves heb. Dreig ik te dicht in de buurt van het minimum te komen, dan zorg ik dat ik weer bij-eet tot een gezond niveau.
Voor de helderheid: we willen de zeer ernstige en bijzonder complexe ziekte Anorexia Nervosa niet versimpelen of afdoen als een ‘keuze’.
Maar we zien wel parallellen: net zoals een mens heeft ook een organisatie reserves nodig om gezond te zijn. Deze kwijtraken, al dan niet expres, is gevaarlijker dan wat teveel reserves.
